سنگ تراورتن (Travertine) نوعی سنگ آهکی محسوب میشود که در چشمه های آب گرم یافت می شود. حفرههای موجود بر روی این سنگ، به دلیل گازهای محبوس در همین آبهای گرم ایجاد میشوند. تراورتن را میتوان یکی از سنگهای پرکاربرد در صنعت ساختمان سازی و نمای ساختمان دانست. ظاهر طبیعی تراورتن سبب شده تا برای سبکهای مدرن، سبک دکوراسیون رسمی و کلاسیک مورد استفاده قرار بگیرد.
نام دیگر این سنگ، لاپلاس تیوبورتینوس است که امروزه با نام تراورتن شناخته شده است. ماشینهای کانالینگ، سیم اره، ارههای زنجیری، دستگاههای برش با فشار آب از روشهای استخراج سنگ است. معدن تراورتن آق دره، زنجان، تکاب، اردبیل و مرکزی از معادن بزرگ سنگ تراورتن به شمار میرود. ایتالیا، مکزیک، ترکیه و پرو از تولیدکنندگان این نوع سنگها هستند. میتوان گفت مجموع ذخایر تراورتن در ایران تقریبا ۱۸۰ میلیون تن است.
ویژگی سنگ تراورتن چیست؟
مقاومت سایشی این نوع سنگ بین ۲.۵ الی ۴ و مقاومت فشاری ۴۰۰ الی ۸۰۰ نیوتن متر است که باعث شده مقاومت زیادی داشته باشد. بافت تراورتن بین ۳ الی ۱۰ درصد متغیر است. یکی دیگر از ویژگیهای مهم، عدم تغییر رنگ تراورتن است که باعث میشود به مدت طولانی مورد استفاده قرار بگیرد.
تراورتن در رنگهای قرمز، لیمویی، گردویی، سفید عاجی، کاملا سفید و کاراملی وجود دارد. هرچه این سنگ خالصتر باشد، رنگ آن نیز روشنتر میشود. وجود کلسیم و آهن و سایر ناخالصیها در ترکیبات تراورتن سبب میشود تا رنگ و طرحهای مختلف ایجاد شود.
سنگ تراورتن دارای سورتهای مختلفی مانند براش، صیقلی، هوند و تامبل است. این سنگ از لحاظ سختی در مقایسه با سنگ مرمریت نرمتر است. از ترکیب تراورتن و مرمریت سنگ ترامیت تشکیل میشود که دارای آهک زیاد و وزن کم است. وزن تراورتن تقریبا ۲۵۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است.
مزایای استفاده از سنگ تراورتن
به علت وجود حفرههایی در این سنگ باعث شده تا در برابر صوت، گرما و سرما عایق باشد. رویه آن را میتوان با موادی مانند رزین، ماستیک، سیمان، بتونه فراوری کرد. باید بدانید سنگهایی که با مواد رزین فراوری میشوند، از مقاومت بالاتری برخودار هستند.
برای ایجاد حس خنکی در حمام، استخر و در مناطق گرم از تراورتن استفاده میکنند. زیرا گرما را جذب نمیکند و به همین دلیل همیشه خنک است. برای افزایش مقاومت تراورتن در برابر نفوذ آب باید خلل و فرج را در فرایند تولید پر کرد. منافذ زیاد موجود در تراورتن سبب شده تا در برابر انقباض و انبساط نیز مقاوم شود.
این سنگ با ملات یا بدون ملات به صورت خشک نصب میشود و همچنین قیمت مقرون به صرفهای دارد و از محبوبیت بالایی برخوردار است. تراورتن قابلیت برشکاری و صیقل کاری دارد و به دو صورت موجدار و بدون موج برش داده میشود . تعداد درزها در این نوع سنگ کم است و شکافها قابل دید است.
عدم لیزی سنگ تراورتن باعث شده تا به عنوان کفپوش ساختمانها نیز مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین با استفاده از ابزارهای مخصوصی که وجود دارد، میتوان سنگ را در اندازههای مختلف برش داد.
معایب سنگ تراورتن
تراورتن علاوه بر مزایای زیادی که دارد، دارای معایبی نیز میباشد. از معایب آن میتوان به یکنواخت نبودن رنگ و طرح سنگ اشاره کرد. همچنین بهتر است از تراورتن در مناطق خیلی سرد استفاده نشود. زیرا با کاهش دما و خیس شدن سنگ ممکن است خرد شود.
زمانی که تراورتن به خوبی فراوری نشود و از مواد نامرغوب برای فراوری استفاده کنند، قدرت جذب آن افزایش پیدا میکند . اگر از تراورتن به عنوان کفپوش استفاده شود، هزینه بالاتری نسبت به دیگر سنگها پیدا میکند.
کاربرد سنگ تراورتن چیست؟
ظاهر زیبای آن سبب شده تا در نمای داخلی و خارجی کاربرد گستردهای داشته باشد. علاوه بر سنگ نما در اماکن عمومی، مساجد، صحنهای امام زادگان، برجها، کانتر آشپزخانه و بناهای تاریخی مورد استفاده قرار میگیرد. این سنگ را میتوان در بلوکهای بزرگ استخراج کرد یا بهعنوان پوشش از طریق برش داد. همچنین برای ساخت شومینهها، باربیکیو و ساخت مجسمههای نمادین از این نوع سنگ معروف استفاده میکنند.
نصب تراورتن به عنوان کفپوش نیز مانند روش نصب کاشی و سرامیک است. به این صورت که سیمان را بر روی بستر کف ریخته و سنگ را با چسب تنظیم شده نازک گذاشته میشوند. در آخر اتصالات را با دوغاب پر میکنند. همچنین ممکن است دوغاب تراورتن را لکه دار کند. بنابراین بهتر است قبل از دوغاب زدن از سیلر استفاده کنید.
این سنگ به عنوان پیشخوان در سرویسهای بهداشتی نیز کاربرد دارد. اما مواد شیمیایی باید از آن دور بماند.
برای شستن سنگ تراورتن باید به چه نکاتی دقت کنیم؟
از ریختن موادهای اسیدی مانند سرکه، آمونیاک یا سفید کننده بر روی این سنگ بپرهیزید. زیرا سنگهای آهکی به مواد اسیدی واکنش نشان میدهد و باعث ایجاد لکههای دائمی میشود. هرگز از مواد زبر مانند سیم ظرفشویی برای تمیز کردن استفاده نکنید. زیرا باعث کدر شدن آن میشود .
نگهداری از تراورتن مانند دیگر سنگهای طبیعی است. اما نکتهای که باید به آن توجه داشت، استفاده سالانه از درزگیر است تا بتواند در برابر خراشیدگی و رطوبت مقاومتر شوند. بنابراین برای تمیز کردن آن باید از آب و صابون استفاده کرد که باعث میشود بعد از گذشت سالها ظاهر زیبای خود را حفظ کند. حتما دقت فرمایید که صابون بر روی سنگ نمانده باشد. زیرا به مرور زمان رنگش را کدر میکند .
قیمت سنگ تراورتن به چه عواملی بستگی دارد؟
کیفیت و آنالیز سنگ، درجه کیفی، رنگ و طرح، میزان تخلخل سنگ، قطر و ابعاد، سورت دقیق و نوع فراوری از عواملی محسوب میشود که برای تعیین قیمت سنگ تراورتن تاثیرگذار هستند.
برای مثال نوع رزین یا اپوکسی، استفاده از تکنولوژی UV، دقت در برش و گونیا بودن، میزان ساب و پولیش سنگ، توری پشت سنگ و نوع بسته بندی و حمل ونقل سنگ میتوان د تا حدی قیمت سنگ را تعیین کند.
سنگ تراورتن خوب را میتوان با ویژگی ظاهری که دارد تشخیص داد. همچنین سنگ با کیفیت دارای سورتبندی بالایی است. از ابزاری که برای برش سنگ استفاده میکنند نیز باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد. تراورتن مناسب دارای وزن کم است و در هنگام نصب سنگ قابلیت ایستایی لازم را دارد.
همانطور که ذکر شد، سطح تراورتن دارای حفرههایی است که اندازههای آن کیفیت سنگ را نشان میدهد. هرچقدر اندازه حفره کمتر باشد، سطحی کیفی آن افزایش پیدا میکند.