ارزیابی ریسک و کنترل ریسک نقش مهمی در تجارت سازمان‌ها دارد. کنترل ریسک مجموعه روش‌هایی است که به‌وسیله آن شرکت‌ها زیان‌های احتمالی را ارزیابی کرده و برای کاهش یا حذف تهدیدها اقدام می‌کنند.
تکنیک های ارزیابی ریسک فرایندی سیستماتیک برای شناسایی، تجزیهوتحلیل و کنترل مخاطرات هستند. این تکنیک‌ها توسط یک فرد با صلاحیت انجام میشود تا تعیین کند که چه اقداماتی باید برای حذف یا کنترل خطر در محل کار وجود داشته باشد.
در دنیای پیچیده و پویا امروزی، هر سازمان و فعالیتی با مواجهه با شرایط مختلف، با ریسک‌هایی مواجه میشود. این ریسک‌ها می‌توانند تأثیرات مختلفی را بر عملکرد، منابع، و اهداف سازمان‌ها داشته باشند. بنابراین، ارزیابی ریسک به عنوان یک فرآیند کلیدی و ضروری در مدیریت سازمان‌ها مطرح میشود.
مفهوم ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک فرآیندی سیستماتیک است که توسط یک فرد ذیصلاح انجام میشود و شامل شناسایی، تجزیه و تحلیل و کنترل خطرات و خطرات موجود در یک موقعیت یا مکان است. هدف این ابزار، تعیین اقدامات لازم برای حذف یا کنترل خطرات است و مشخص میکند که کدام یک از آنها باید با توجه به میزان احتمال و تأثیری که بر کسب و کار دارند، در اولویت قرار گیرند.
ارزیابی ریسک یکی از اجزای اصلی تحلیل ریسک است. تجزیهوتحلیل ریسک فرایندی با مراحل متعدد است که قصد دارد تمام ریسک‌ها و مسائل بالقوه‌ای را که برای کسب‌وکار مضر هستند شناسایی و تجزیهوتحلیل کند. این یک فرایند مداوم است که در صورت لزوم به‌روز میشود. این مفاهیم به هم مرتبط هستند و می‌توان از آنها به‌صورت جداگانه استفاده کرد.
چرا ارزیابی ریسک مهم است؟
ارزیابی ریسک برای سازمان‌ها دارای فواید متعددی است:
کاهش تأثیرات منفی: با شناسایی و کنترل ریسک‌ها، تأثیرات منفی رویدادها و موقعیت‌های خطرناک بر سازمان به حداقل می‌رسد.
افزایش اطمینان: ارزیابی ریسک باعث افزایش اطمینان سازمان در مواجهه با شرایط نامطلوب و پیش‌بینی‌نشده میشود.
بهینه‌سازی تصمیم‌گیری: شناسایی ریسک‌ها به مدیران کمک میکند تا تصمیمات بهتری در مواجهه با موقعیت‌های پیچیده بگیرند.
چه زمانی ارزیابی ریسک را انجام میدهید؟
هدف از ارزیابی ریسک، فراتر از رعایت الزامات قانونی، حذف خطرات عملیاتی و بهبود ایمنی کلی محل کار است. این وظیفه کارفرمایان است که ارزیابی ریسک را در موارد زیر انجام دهند:
- در مواردی که فرایندها یا مراحل جدید در گردش کار معرفی می‌شوند
- هنگامی که تغییراتی در فرایندهای موجود ایجاد میشود
- زمانی که تجهیزات و ابزار یا خطرات جدیدی به وجود می‌آیند
ارزیابی ریسک نیز توسط حسابرسان هنگام برنامه‌ریزی روش حسابرسی برای یک شرکت انجام میشود.
انواع ارزیابی ریسک از منظر سیستم بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE)
درحالی‌که جزئیات دقیق ارزیابی ریسک ممکن است در صنایع مختلف بسیار متفاوت باشد، سیستم بهداشت، ایمنی و محیط زیست سه نوع ارزیابی ریسک کلی را مشخص کرده است:
ارزیابی‌های در مقیاس بزرگ
این نوع ارزیابی به ارزیابی‌های ریسکی اشاره دارد که برای مکان‌های پرخطر در مقیاس بزرگ مانند صنعت هسته‌ای و نفت و گاز انجام میشود. این نوع ارزیابی مستلزم استفاده از یک تکنیک پیشرفته ارزیابی ریسک به نام ارزیابی ریسک کمی است.
ارزیابی‌های خاص
به ارزیابی‌هایی اشاره دارد که تحت قوانین یا مقررات خاص موردنیاز است، مانند حمل‌ونقل مواد خطرناک طبق مقررات و جابه‌جایی دستی.
ارزیابی‌های عمومی
این نوع ارزیابی، ریسک‌های کلی محل کار را مدیریت میکند و تحت مدیریت سازمان‌های بهداشتی و ایمنی قانونی مانند سازمان ایمنى و بهداشت شغلى (OSHA) و سیستم بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) است.
نمونه‌هایی از ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک برای شناسایی خطرات و خطراتی که ممکن است به طور بالقوه به کارگران آسیب برساند ضروری است. انواع مختلفی از ارزیابی‌های ریسک در صنایع مختلف استفاده میشود که نیازهای خاص و اقدامات کنترلی را تنظیم می‌کنند. در اینجا نمونه‌های رایج ارزیابی ریسک آورده شده است:
ارزیابی خطر سلامت و ایمنی: نوعی ارزیابی ریسک که توسط مدیران ایمنی برای تعیین خطرات ایمنی و بهداشتی مرتبط با شغل، محیط کار و فرایندهای جاری استفاده میشود. خطرات را می‌توان به‌صورت بیولوژیکی، شیمیایی، انرژی، محیطی و مواردی ازاین‌قبیل شناسایی کرد.
ارزیابی ریسک محل کار: توسط مدیران دفاتر و مدیران مدرسه انجام میشود، این ابزار به اطمینان از اینکه محل کار عاری از تهدیدات بهداشتی و ایمنی است کمک میکند. این ارزیابی همچنین به تقویت روحیه و بهره‌وری کارکنان کمک میکند.
ارزیابی خطر سقوط: توسط پرستار واحدها یا مراکز مراقبت سالمندان برای ارزیابی احتمال افتادن انجام میشود. این چک‌لیست تضمین میکند که امکانات، تجهیزات و سایر عوامل برای بیماران مسن ایمن هستند.
جمع بندی
ارزیابی ریسک به عنوان یک فرآیند مهم در مدیریت سازمان‌ها، ابزاری قدرتمند برای کنترل و مدیریت ریسک‌هاست. با شناسایی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی دقیق ریسک‌ها، سازمان‌ها می‌توانند به بهبود عملکرد، کاهش تأثیرات منفی و افزایش اطمینان دست یابند. این فرآیند در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و عملیاتی سازمان‌ها نقش کلیدی ایفا میکند.
