زندگینامه دکتر حسابی پدر علم مهندسی نوین

بیوگرافی دکتر حسابی (زندگینامه بزرگان)

محمود خان میرزا حسابی مشهور به پروفسور محمود حسابی در تاریخ سوم اسفند ماه سال ۱۲۸۱ هجری شمسی دیده به جهان گشود. او متولد تهران است اما پدر و مادرش تفرشی هستند و می توان گفت اصالتا تفرشی است. دکتر حسابی به پدر علم فیزیک ایران شهرت دارد. در این مقاله به زندگی نامه دکتر حسابی می پردازیم.

عکس پروفسور حسابی

دکتر حسابی کیست؟ پروفسور محمود حسابی پدر علم مهندسی نوین ایرانی یکی از نوابغ ایران بود که آثار و افتخارات زیادی کسب نمود. او دارای مدرک لیسانس راه و ساختمان از دانشگاه بیورت و مدرک فوق لیسانس و دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن فرانسه می باشد. دکتر حسابی بنیان گذار فیزیک دانشگاهی در ایران است. او در خانواده ای کم جمعیت به دنیا امد و تنها یک برادر بزرگتر از خود داشت.

دوران کودکی و نوجوانی دکتر حسابی

دکتر محمود حسابی در سال ۱۲۸۱ به دنیا آمد، پدرش سید عباس معزالسلطنه و مادرش گوهرشاد حسابی نام داشت. او دومین فرزند خانواده بود و در تهران زندگی می کردند. دکتر حسابی دوران کودکی خود را تا سن ۵ سالگی در تهران سپری کرد اما پس از آن به شامات( منطقه ای در بین لبنان و سوریه) مهاجرت کردند.

در شامات زندگی آن ها با سختی و تنگدستی می گذشت  و در سن ۷ سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه کشیش های فرانسوی شروع نمود. البته یاد گیری او فقط محدود به مدرسه نبود و مادرش نیز در امر یادگیری او را کمک می کرد و همزمان با مدرسه او توانست بر قرآن، دیوان حافظ، بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی و همچنین مثنوی معنوی تسلط کامل پیدا کند.

او دوران تحصیلات ابتدایی خود را با کسب بالاترین نمرات گذراند اما متاسفانه زمانی که قصد داشت تحصیلات متوسطه را آغاز نماید جنگ جهانی اول آغاز شد و تمامی مدارس زبان فرانسه در بیرون تعطیل شدند و او مجبور شد به صورت غیر حضوری در خانه به تحصیلات خود ادامه دهد.

سرانجام او توانست در کالج آمریکایی بیروت لیسانس ادبیات و لیسانس بیولوژی را کسب نماید و پس از دریافت این مدارک در رشته مهندسی راه و ساختمان در بیروت ادامه تحصیل داد و از این طریق مخارج زندگی خود را تامین می کرد. تحصیلات او تنها به موارد یاد شده محدود نمی گردد بلکه او در زمینه ریاضیات، رشته های پزشکی و ستاره شناسی نیز تحصیل نمود و مدارک دانشگاهی معتبر کسب کرد.

دکتر حسابی پس از مدتی موفق شد که در رشته فیزیک دانشگاه سوربن فرانسه ادامه تحصیل دهد  و تحقیقاتی را در این زمینه آغاز نماید و توانست در سن ۲۵ سالگی دانشنامه دکترای خود را با کسب بالاترین درجه دریافت کند.

دانشنامه او مربوط به  حساسیت سلول های فتوالکتریک بود. حسابی با وجود جایگاه بسیار خوبی که در خارج از کشور داشت تصمیم گرفت که پس از اخذ مدارک دانشگاهی به ایران بازگردد و به مردم کشور خود خدمت کند و در سال ۱۹۵۷ به عنوان سناتور انتصابی تهران انتخاب شد و به مجلس سنا ایران راه یافت. او با بازگشت به ایران تحولات مثبتی را در ایران ایجاد نمود.

ازدواج و زندگی خصوصی دکتر حسابی

دکتر حسابی پس از مدتی زندگی در ایران تصمیم گرفت که ازدواج نماید و با شخصی به نام صدیقه حائری ازدواج نمود او دارای دو فرزند پسر و دختر به نام های ایرج و انوشه است. مشکلات و گرفتاری های زندگی مشترک موجب نشد که دکتر حسابی از ادامه فعالیت های خود منصرف شود بلکه او با جدیت بیشتری به فعالیت های خود ادامه می داد.

او روحیه ای بسیار لطیف  داشت و از علاقه مندان و طرفداران موسیقی بود از این رو در اوقات فراغت خود به نواختن  پیانو و ویولن می پرداخت. دکتر حسابی به یادگیری تمامی زبان های دنیا بسیار علاقه داشت و همین مسئله باعث شد که بتواند زبان های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و عربی تسلط کامل پیدا کند، علاوه بر این زبان های اوستایی، ترکی، ایتالیایی و یونانی از جمله زبان هایی بودند که او تا حدودی از آن ها شناخت داشت.

روحیه خستگی ناپذیر و تلاش های شبانه روزی و موجب شد که بتواند بالاترین مقام علمی فرانسه که لژیون دونور نام دارد را کسب نماید.

آثار و کارهای دکتر حسابی

• دکتر حسابی پس از برگشتن به وطن اقدامات مهمی را انجام دادکه از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
• تاسیس اولین مرکز نقشه برداری فنی و تخصصی کشور در بوشهر
• تاسیس مدرسه مهندسی وزارت راه
• ساخت نخستین رادیو ایران و راه اندازی دستگاه رادیولوژی
• تاسیس دانشسرای عالی
• ایجاد پایگاه هواشناسی
• تاسیس و راه اندازی بیمارستان خصوصی گوهر شاد
• تاسیس اولین مرکز زلزله شناسی ایران
• بنیان گذاری دارالمعلمین عالی
• تاسیس آزمایشگاه علوم پایه

او همچنین بالغ بر ۲۱ مقاله و کتاب مختلف را در زمینه علم فیزیک به ثبت رسانده است و امروزه از این کتب به عنوان منبع یادگیری و تدریس علم فیزیک در دانشگاه ها استفاده می شود. از جمله کتاب  ها و مقاله های او می توان به کتاب های فیزیک دبیرستان، کتاب دیدگانی فیزیک، کتاب تفسیر امواج دوبر در شش جلد، کتاب نظریه ذرات بی نهایت گسترده، مقاله ذرات پیوسته، گزارش نشریه انجمن فیزیک آمریکا اشاره نمود.

افتخارات دکتر حسابی

• کسب عنوان پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران
• اخذ بالاترین درجه علمی فرانسه لژیون دونور
• برگزیده به عنوان مرد اول علمی جهان
• وزیر آموزش پرورش دولت مصدق
• سناتور انتصابی تهران در سه دوره اول مجلس سنای ایران

درگذشت دکتر حسابی

سرانجام دکتر حسابی در سن ۹۰ سالگی در سال ۱۳۷۱ به دلیل مشکلات قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو در گذشت. آرامگاه او شهر تفرش می باشد و در آرامگاه خانوادگی اش دفن شده است.

به منظور بزرگداشت این شخصیت علمی مدتی پس از مرگ او منزل شخصی اش را به موزه تبدیل کردند و در این موزه تمام آثار و افتخاراتی که دکتر حسابی کسب نموده است، همچنین تمامی کتب و مقاله های او در معرض دید قرار گرفته است و سالانه افراد زیادی از سراسر دنیا از این موزه دیدن می کنند.  این موره در خیابان تجریش خیابان مقصود بیک واقع شده است خیلی از افراد قدیمی این خیابان را با نام چهارراه حسابی می شناسند.