بیوگرافی مریم میرزاخانی (زندگینامه بزرگان)
مریم میرزاخانی یکی برجسته ترین ریاضی دانان ایرانی و از اساتید حوزه ریاضیات دانشگاه معتبر استنفورد در ایالت کالیفورنیا آمریکا از سال ۲۰۰۸ بود. وی به دلیل تحقیقات و مطالعات شگفت انگیز در مورد موضوع “دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضای پیمانه ای آن” موفق شد در سال ۲۰۱۴ و در سن ۳۷ سالگی مدال فیلدز را ازان خود کند. این مدال به ریاضی دانان نابغه کمتر از سن ۴۰ سال تعلق می گیرد و بالاترین و ارزشمندترین جایزه در زمینه ریاضیات می باشد. نکته جالب در رابطه با مریم میرزاخانی اینکه تا به امروز او نخستین زن و تنها فرد تبعه ایرانی بود که این مدال پر افتخار را به خود اختصاص داده است. ما قصد داریم تا در این مطلب به معرفی زندگینامه مریم میرزاخانی ریاضیدان ایرانی بپردازیم.
عکس مریم میرزاخانی
مریم میرزاخانی کیست؟ شاید لازم باشد مریم میرزاخانی را اینگونه توصیف کرد: از ایران تا استنفورد. فردی که به محض ورود به دبیرستان با کسب دو مدال طلا در المپیاد بین المللی ریاضی در سال های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ میلادی (۱۳۷۳/۱۳۷۴) به رسمیت شناخته شد. در سال ۱۹۹۵ او اولین دانش آموز ایرانی بود که المپیک را با حداکثر امتیاز (۴۲ از ۴۲) به پایان رساند. مدرک فارغ التحصیلی ریاضیات را در سال ۱۹۹۹ در دانشگاه شریف کسب می کند و سپس برای دکترا، راهی دانشگاه هاروارد در ایالات متحده آمریکا می شود.
در سال ۲۰۰۴ کورتیس مک مولن که یکی از برندگان جایزه فیلدز بود در آن زمان کلاس هایی برگزار می کرد و مریم یکی از شاگردان او در این کلاس ها بود. مک مولن در رابطه با مریم میرزاخانی چنین می گوید: مریم با هیجان و تفکر بر سر کلاس های من حاضر می شد و مرتب سوال های زیادی را مطرح می کرد و بلافاصه شروع به نت برداری از گفته های من و بقیه به زبان فارسی می نمود.
او توانست در سال ۲۰۰۴ مدرک دکترای خود را با سرپرستی مک مومن از دانشگاه هاروارد دریافت کند. آقای بهرنگ نوحی استاد دانشگاه کوئین مری در مورد مریم میرزاخانی چنین می گوید: “بلافاصله بعد از ورود مریم به هاروارد، متوجه شدم که کارش را به خوبی بلد است، از همان ابتدا معلوم بود که تز دکترای او یک تز انقلابی و بی نظیر خواهد شد”. او بعد از دریافت مدرک دکترای خود با عنوان استادیار دانشگاه پرینستون فعالیت در زمینه تدریس به دانشجوها را آغاز کرد.
در سال ۲۰۰۵ نام او به عنوان یکی از ۱۰ ذهنِ جوان و برتر جهان در نشریه پاپیولارساینس آمریکا به چاپ رسید. تا سال ۲۰۰۸ به فعالیت خود در پرینستون ادامه داد و بلاخره موفق شد به مقام “استاد تمام” دانشگاه دست پیدا کند. در سال ۲۰۰۸ و در سن ۳۱ سالگی بعد از کسب این جایگاه تصمیم گرفت به دانشگاه استنفورد برود و در آنجا تدریس کند.
در سال ۲۰۰۹ انجمن ریاضیات آمریکا جایزه Blumenthal را برای پایان نامه دکترا به وی اعطا کرد و پنج سال بعد، موسسه ریاضی Clay به خاطر مطالعات متعدد و قابل توجه در زمینه تئوری ارگودیک، جایزه تحقیقات Clay را به وی اعطا نمود.
هنگامی که در سال ۲۰۱۴ به او مدال فیلدز اعطا شد، گفت: «این افتخار بزرگی است. امیدوارم این دانشمندان و ریاضیدانان جوان را ترغیب کند. من مطمئن هستم که طی چند سال آینده بسیاری از زنان دیگر این نوع جوایز را کسب می کنند». مدال فیلدز آن چنان جایزه مهمی است که معمولاً از آن به عنوان “نوبل” برای ریاضیات یاد می شود و هر چهار سال، حداکثر به چهار کاندیدای زیر ۴۰ سال اختصاص می یابد و از سال ۱۹۳۶ که تأسیس شد، تا ۲۰۱۴ هیچ زنی برنده آن نشده بود.
در سال ۱۳۹۸ هفت بانوی دانشمند و تاثیر گذار از طرف سازمان ملل معرفی شدند که در بین آنها اسم مریم میرزاخانی نیز می درخشد. بهتر که بدانید دو مستند به نام های “دختر جبر” و “اسرار سطح: چشمانداز ریاضی مریم میرزاخانی” راجب این بانوی ریاضیات ساخته شده است.
دوران کودکی مریم میرزاخانی
در زندگینامه مریم میرزاخانی نابغه ریاضی آمده است که وی در بیست و دومین روز از اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۶ در شهر تهران و در خانواده ای باهوش متولد و بزرگ شد. والدینش فرقی بین او و سه برادرش نمی گذاشتند. پدر وی آقای احمد میرزاخانی تحصیل کرده رشته مهندسی برق بود و ریاست هیئت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری “رعد” را بر عهده داشت. اصالت ایشان به طالقان در استان البرز بر می گشت. در کودکی مریم بیشتر وقت خود را صرف خواندن رمان و رویاهای نویسندگی می کند.
در مدرسه راهنمایی تقریباً در همه دروس خوب عمل می کرد اما نتایج او در ریاضیات قابل توجه نبود. او آن را موضوعی به اندازه کافی جالب نمی دانست. بعد از تمام کردن دوران ابتدایی تصمیم گرفت در آزمون ورودی مدرسه های سمپاد شرکت کند و بعد از قبولی در این آزمون وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. در آن سال ها بود که او شروع به توسعه علاقه به ریاضیات نمود و جذابیت این رشته را کشف کرد.
مریم یکی از درخشان ترین دانش آموزان فرزانه گان بود تا جایی که او توانست در سال تحصیلی ۱۳۷۳/۱۳۷۴ یعنی همان پایه تحصیلی سوم و چهارم دبیرستان، مدال طلای المپیاد ریاضی کشور را از دبیرستان فرزانگان تهران دریافت کند.
این مدال شروع خوبی برای کسب مدال های بعدی او بود. این نابغه ریاضیات در سال ۱۳۷۳ نیز توانست امتیاز ۴۱ را از آزمون ۴۲ امتیازی المپیاد جهانی ریاضی که در هنگ کنگ برگزار می شد را دریافت کرده و مدال طلای جهانی را مال خود کند. در سال ۱۳۷۴ با برگزاری المپیاد جهانی ریاضی کانادا، مریم حداکثر نمره آزمون را دریافت کرد و مقام اول این مسابقات را با طلای جهانی به خود اختصاص داد.
خانم رویا بهشتی نیز جز نخستین دخترانی بود که موفق شد همراه او، در تیم المپیاد ریاضی ایران حضور داشته باشد. میرزاخانی اولین دختری بود که تا آن زمان موفق شده بود در المپیاد ریاضی ایران مدال طلا را کسب کند. پیروزی های این دختر شگفت انگیز به همین جا ختم نشده و او پله های ترقی را روز به روز پشت سر می گذاشت.
او برای دو سال پی در پی نخستین فردی بوده که، مدال طلای این المپیاد را به خود اختصاص داد و همچنین نکته جالب تر اینکه مریم اولین دانش آموز ایرانی بود که در این المپیاد نمره کامل را کسب کرد. او مقطع لیسانس خود را در دانشگاه صنعتی شریف تهران پشت سر گذراند و در همین بازه زمانی از تحصیلات، توانست یک اثبات راحت جهت “قضیه شُر” پیدا کند، که این دست یافت او در ماه نامه انجمن ریاضی آمریکا در آن زمان به منتشر شد.
زندگی شخصی مریم میرزاخانی
خانم مریم میرزاخانی چندان تمایلی به انجام مصاحبه ها و گفت گوها در رابطه با زندگی شخصیش نداشت و ترجیح می داد فقط در رابطه با کار و فعالیت هایی که می تواند برای بقیه مفید و کارآمد باشد صحبت کند. در عرصه سینما طبع متفاوتی داشت که با سرشت پژوهش طلب او هم خوانی داشت. او عاشق جستجو در رابطه با اشکال و ویژگی های هندسی نامعمول بود.
از همین رو در یکی از مصاحبه های خود چنین گفت: “در برخی از زمان ها خود را در جنگلی وسیع و گسترده تصور می کنم و هیچ مقصدی پیش رو ندارم؛ ولی در آخر به طرز عجیبی خودم را بالای تپه ای می رسانم و درست همانجا حس می کنم همه چیز را شفاف تر و بهتر می بینم. حسی که آن لحظه دارم واقعا حسی عجیب، مهیج و وصف ناپذیر است. در سنین پایین می خواست که نویسنده شود، اما پس از مدتی فهمید که سرنوشت او چیز دیگری را در اختیار دارد.
میرزاخانی در سال ۱۳۸۴ با یکی از اساتید دانشگاه استنفورد به نام یان واندراک که اصالتاً اهل جمهوری چک بود ازدواج کرد و حاصل این ازدواج تنها یک دختر به نام آناهیتا است. خیلی جالب است که بدانید در سال ۱۳۷۶ اتوبوس حامل دانشجویانی که برای آزمون ریاضی دانشجویی به اهواز رفته بود، در راه برگشت به تهران دچار سانحه شد و به دره سقوط کرد. یکی از این مسافران و دانشجویان، مریم میرزاخانی بود که از سانحه جان سالم به در برد. در این ماجرا شش نفر از نخبگان برتر ریاضی دانشگاه شریف به کام مرگ کشیده شدند.
علت مرگ مریم میرزاخانی چه بود؟
بانوی نابغه ریاضی، خانم میرزاخانی مدت چهار سال با بیماری سرطان سینه دست و پنجه نرم کرد، تا اینکه در سال ۱۳۹۶ در به دلیل وخامت حال او و نفوذ بیماری به مغز استخوان، در بیمارستانی در آمریکا بستری شد. در این برهه از زمان والدینش برای پرستاری از او راهی آمریکا شدند. با وجود تمام تلاش ها برای مقابله با بیماری، ایشان در بیست و سوم تیر ماه سال ۱۳۹۶ در حالی که تنها ۴۰ سال سن داشتند در یکی از بیمارستان های کالیفرنیا دار فانی را وداع گفت. دوستداران او با شنیدن این خبر در غم و اندوهی بسیار فرو رفتند.
افتخارات مریم میرزاخانی
در ایران و حتی در خارج از ایران مکان هایی به نام این بانوی فرهیخته نامگذاری شده است که در ادامه این مکان ها را برای شما ذکر می کنیم.
ایران
- کتابخانهٔ دانشکدهٔ ریاضیات دانشگاه شریف
- ساختمان آمفی تئاتر و کتابخانه دبیرستان فرزانگان ۱ تهران
- خانهٔ ریاضیات اصفهان
خارج از ایران
- نام گذاری اسم خانم میرزاخانی بر روی یک میکرو ماهواره از شرکت استلاجیک در سال ۲۰۱۸
- نام گذاری اسم خانم میرزاخانی بر روی سیارک ۳۲۱۳۵۷
- روز تولد مریم میرزاخانی، روز جهانی زن در ریاضیات نام دارد
- جایزه مریم میرزاخانی مرزهای نو برای بانوان پیشتاز در علم ریاضی
- نام گذاری یکی از خیابانهای برلین به اسم خانم میرزاخانی
جوایز مریم میرزاخانی
- دریافت مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در هنگ کنگ در سال ۱۹۹۴
- دریافت مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در کانادا در سال ۱۹۹۵
- دریافت جایزهٔ افتخاری دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
- دریافت جایزهٔ برترین فارغ التحصیلان دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
- دریافت جایزهٔ پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۰۴
- دریافت جایزهٔ ای ام اس بلومنتال در سال ۲۰۰۹
- دریافت جایزه ستر از طرف انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳
- انتخاب به عنوان یکی از ده فرد مهم سال ۲۰۱۴ از سوی مجله نیچر
- دریافت جایزه بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۱۴
- سخنران مدعو کنگرهٔ بینالمللی ریاضی در سال ۲۰۱۴
- دریافت مدال فیلدز سال ۲۰۱۴ سئول
