بیوگرافی شهرام ناظری خواننده (زندگینامه هنرمندان)
شهرام ناظری یکی از خوانندگان مشهور، استاد رپرتوارهای کلاسیک، موسیقی دان و آهنگساز درجه یک و فوق حرفه ای ایرانی است. این اسطوره ایرانی نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان شهرت و محبوبیت ویژه ای دارد. طرفداران فرانسوی، او را شوالیه می خوانند و در گوشه گوشه جهان او را با القابی همچون: شهسوار، سلطان، آرش، سالار و … می شناسند. بیشترین آثار هنری او بر گرفته از اشعار مولانا بوده و تا به امروز فراتر از چهل آلبوم موسیقی را نشر داده است. ما قصد داریم تا در این مطلب به معرفی زندگی نامه استاد شهرام ناظری، این شهسوار موسیقی ایران بپردازیم.
عکس شهرام ناظری
شهرام ناظری کیست؟ شهرت شهرام ناظری به سال های نخست دهه پنجاه خورشیدی بر می گردد، آن زمان که برای اولین بار آلبوم های مشترکش با محمدرضا شجریان در فحوای وطن و مضمون آزادی خواهی به وسیله کانون فرهنگی و هنری چاووش منتشر می شدند. در بین آثار این کانون، تصنیف هایی مانند: “سپیده” کاری از محمد رضا لطفی و شعر هوشنگ ابتهاج که افرادی مثل محمد رضا شجریان، شهرام ناظری و محمد معتمدی آن را اجرا کرده اند، “آزادی” باز هم به سرپرستی محمد رضا لطفی و شعر از محمد فرخی یزدی و اصلان اصلانیان و خوانندگی شهرام ناظری و در نهایت آهنگ حماسی “رزم مشترک” از مجموعه اشعار برزین آذرمهر با صدای محمد رضا شجریان به آوازه و محبوبیت فراوانی رسیدند.
در ادامه ناظری به طور حرفه ای بر روی اشعار مولوی کار کرد و در دهه شصت اولین خواننده ای بود که این چنین تخصصی به اشعار مولانا دقت می کرد. در بین آلبوم های وی در سال ۱۳۶۰ آلبوم گل صد برگ بسیار معروف و چشم گیر شد. این آلبوم یادبودی از هشتصدمین سالگرد شاعر بزرگ مولوی بود که جلال ذوالفنون، سرپرستی و آهنگسازی آن را بر عهده داشت.
آثار ساخته شده شهرام ناظری با ساز تنبور حاصل همکاری او با کیخسرو پورناظری پسرعمویش است. محبوب ترین آلبوم این دو نفر آلبوم “مهتاب رو” با سرپرستی محمد علی عزیزی بود که نوازندگی آن را گروه تنبور نوازی شمس بر عهده داشت. از بین شاخص ترین ترانه های ناظری باید به: ترانه “اندک اندک” از اشعار مولوی در آلبوم ” گل صد برگ”، ترانه “آتشی در نیستان” از اشعار مجذوب تبریزی در آلبوم “آتشی در نیستان”، آهنگ “کاروان شهید “، “شیدا شدم”، ترانه “مهتاب رو” از آلبوم “مهتاب رو” و همچنین ترانه هایی که در وصف وطن سروده مثل “ایران جوان” و یا آثارش در کانون فرهنگی هنری چاووش اشاره کنیم.
آثار بازخوانی شده زیادی هم وجود دارند که ناظری آنها را با زبان شیرین کُردی کرمانشاهی اجرا کرده و اکنون بسیار معروف و محبوب هستند از جمله ترانه های سنتی: “کابوکی”، “شیرین شیرین” و “واران وارانه”. در سال ۲۰۰۷ بالاترین نشان افتخار کشور فرانسه یعنی مدال لژیون دونور و در سال ۲۰۱۴ نشان شوالیه ملی لیاقت از همین کشور را دریافت نمود. مجله معتبر و سرشناس نیویورک تایمز نیز به او تخلص بلبل ایرانی داده است. استادان وی شامل مهمترین نمایندگان موسیقی فارسی در این قرن یعنی: عبدالله دوامی، نورعلی خان برومند، عبد العلی وزیری و محمود کریمی بودند و شهرام ناظری برای آموختن درس از آنها در سال ۱۳۴۵ از کرمانشاه راهی تهران شد.
او علاقه زیادی به موسیقی سنتی نشان داد و بیشتر با اشعار شاعران متعالی ایرانی مانند مولوی همراه بود. صدای ملایم او و همچنین سبک منحصر به فردش در مدت زمان بسیار کوتاهی مورد توجه میلیون ها ایرانی قرار گرفت. این موسیقی دان بزرگ ایرانی، سه تار را در کنار اساتیدی همچون احمد عبادی، جلال ذوالفنون و محمود هاشمی آموخت. او همچنین برای یادگیری مشتاق بود و دست از آموختن بر نمی داشت. نزدیک به یک سال در تبریز با بزرگانی مثل: غلام حسین بیگجه خانی و محمود فرنام قیطانچیان در زمینه موسیقی به یادگیری پرداخت.
یکی از معلمانش آقای برومند در سال ۱۳۵۴ به او پیشنهاد می کند که در رادیو تلویزیون به فعالیت بپردازد. نخستین برنامه رادیویی خود را با گروه شیدا و مدیریت محمد رضا لطفی و اشعار مولانا و همینطور تصنیف های شیخ بهایی آغاز کرد. گروه بعدی که با آن همکاری داشت گروه عارف با مدیریت حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان بود. یک سال بعد در مسابقه باربد که در زمینه موسیقی سنتی کشور بود، حضور پیدا کرد و نفر اول این مسابقه در رشته آواز شد. ناظری روند توسعه و پیشرفت را در پیش گرفته بود که در سال ۱۳۵۶ از طرف گروه سماعی با مدیریت اصغر بهاری و حسن ناهید انتخاب گردید و برای برگزاری کنسرت راهی جشنواره توس شد.
همکاری شهرام ناظری با کانون فرهنگی و هنری چاووش از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ با آلبوم های شماره ۳، ۴، ۷ و ۸ به مدیریت محمد رضا لطفی ادامه داشت. به دلیل اینکه اغلب فعالیت های این کانون به زمان آغاز انقلاب بر می گشت، مضمون اکثر آلبوم ها نیز حماسی و انقلابی بود. همکاری ناظری و محمد رضا شجریان به آلبوم چاووش ۲ بر می گردد که ترانه های آنها محتوایی آزادی خواهانه داشت و بیشتر در وصف کشور خوانده می شدند. ترانه های “شب نورد” و “برادر نوجوونه” با هنرمندی محمد رضا شجریان و “آزادی آن زمان که بنهادم” به خوانندگی شهرام ناظری مهمترین و محبوب ترین آهنگ های چاووش ۲ بودند. در چاووش ۴ تصنیفی مهم به نام “ای پدر” در وصف آیت الله طالقانی سروده شد که به خوبی حس فراغ فردی بزرگ را به شنونده منتقل می کرد.
مخاطبانی که شنونده پرو پاقرص آهنگ های استاد شهرام ناظری هستند می دانند که ایشان از روحیه تکرار ناپذیری برخوردار می باشند و همیشه سعی می کنند دیدگاه های نوینی در آواز و موسیقی ایجاد نمایند. در آثار خلق شده این بزرگوار شاهد تحریرهای ریتمیک و ویژه ای هستیم، در این بین می توانیم آلبوم های ساز نو آواز نو، سفر به دیگر سو، لولیان و مولویه را نام ببریم.
آقای دکتر داریوش صفوت که موسس مرکز اشاعه و حفظ موسیقی سنتی بودند، منزلت صدای شهرام ناظری را در خصوصیات حماسی آن شناسایی کرده و در وصف او اینگونه اظهار نظر می کند: “صدای شهرام از لنگرها، دندانه ها و آکسن های بخصوصی برخوردار است که موجب شده درک حماسی را به خوبی منتقل نماید. چنین آوای حماسی قرن ها قبل در نغمه های ایرانی به گوش می رسیده اما با وجود پیش آمدهای تاریخی رفته رفته به فراموشی سپرده شد و به مرور از میان رفت”. ناظری در خصوص خود چنین می گوید:”یک حرکت یک حماسه در اجرا و خواندنم هست آن هم بخاطر فرهنگ کُرد بودنم است”.
دوران کودکی شهرام ناظری
شهرام ناظری که نام او در تلفظ کُردی “شەهرام نازری” خوانده می شود، در زندگینامه شهرام ناظری خواننده آمده است که وی در ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۲۸ در محله برزه دماغ کرمانشاه، غرب ایران به دنیا آمد. والدین او کُرد زبان و آشنا به موسیقی سنتی بودند و گفته می شود که صدای ناظری ارثیه طلایی پدر و مادر اوست و این میراث ناب و ارزشمند در بین آنها به خوبی دست به دست می شود، همانطور که از شهرام به فرزندش حافظ نیز منتقل شده است.
استعدادهای موسیقی او برای اولین بار توسط مادرش در سنین جوانی پرورش یافت. وی در تمام دوران کودکی تحت آموزش مشهورترین استادان موسیقی فارسی قرار گرفت. پدرش نیز از صدای لطیفی برخوردار بود که علاوه بر شناخت گوشه ها و ردیف های آواز ایرانی، در نواختن سه تار نیز دستی بر آتش داشتند. ایشان از سیاق بزرگانی همچون “شیخ داوودی” الگو می گرفتند و آن را به فرزند خود منتقل می کردند.
ارشد خانواده ناظری یعنی استاد پرویز خان پورناظری ملقب به حاجی خان از افرادی بود که نزد درویش خان و کلنل وزیری آموزش دیده بودند. بیشتر بزرگان موسیقی کرمانشاه به وسیله این بزرگوار، نت و موسیقی اصیل ایرانی را شناختند. از آنجایی که شهرام ناظری در چنین فضایی رشد و نمو پیدا کرده بود، زمانی که تنها ۷ سال داشت نخستین برنامه رادیویی خود را با تار درویشی که از مهمترین نوازندگان وقت کرمانشاه بود، اجرا کرد. در ۱۱ سالگی نیز مجدداً به رادیو تلویزیون برگشتند و چند برنامه را اجرا کردند.
زندگی شخصی شهرام ناظری
سال ها پیش استاد ناظری ازدواج کردند و حاصل ازدواج آنها فقط یک پسر به نام حافظ ناظری است. او در سال ۱۳۵۸ و در شهر تهران به دنیا آمده و همچون پدرش صدایی دلنشین دارد و همگام با او نوازندگی و آهنگسازی می کند. شهرام در طول دو دهه گذشته به فعالیت خود در ایران و خارج از کشور ادامه داده است.
در سالن های اصلی سراسر دنیا از جمله: جشنواره آوینیون، تئاتر دلاویل در پاریس، جشنواره تابستانی توکیو، تئاتر کداک (مراسم اسکار) در لس آنجلس، رویال آلبرت هال، فستیوال دل پوپولو در ایتالیا، جشنواره بیت الدین در لبنان، فیلارمونیک در آلمان، انجمن آسیا، موسسه موسیقی جهانی و آکادمی موسیقی بروکلین، بام در نیویورک، جشنواره اروپا رم، جشنواره موسیقی سائوپائولو در برزیل و جشنواره Fes of World Sacred موسیقی در مراکش و بسیاری دیگر اجرا کرده است.
رویکرد مترقی او به موسیقی باعث شده تا پروژه های جدیدی با پسرش به صورت مشترک انجام شود. در سال ۱۳۹۵ آنها با هم یک کنسرت مشترک در برج میلاد اجرا کردند که ۳ روز تمدید شد و بالغ بر ۱۸۰۰۰ مخاطب داشتند. در سال ۲۰۰۵ نیز ناظری به همراه گروه جدید پسرش “رومی”، تور بسیار موفقی در آمریکای شمالی برگزار نمودند. مطمئناً او یکی از کسانی است که در صدر موسیقی متعالی ایرانی قرار دارد.
شهرام ناظری، یکی از محبوب ترین خواننده های ایران، به دلیل تسلط در مجموعه های موسیقی کلاسیک فارسی، صوفی و کُردی مشهور است. وی جوایز بسیاری کسب کرده و با گروه های برتر ایران مانند شیدا و عارف آواز خوانده و به خاطر اجراهای عمیقاً روح انگیز در سراسر دنیا شناخته می شود. اجراهای وی در اروپا، خاورمیانه و آمریکای شمالی به دلیل شعر و فضیلت آنها تحسین شده است.
ناظری در بسیاری از فعالیت های بشر دوستانه شرکت کرده از جمله:
- برگزاری کنسرت تالار وحدت، سال ۱۳۸۰، جهت مساعدت به کودکان کشور افغانستان و کودکان کار ایرانی
- برگزاری کنسرت سالن رویال آلبرت هال لندن، سال ۱۳۸۲، جهت مساعدت به مردم زلزله زده بم
- برگزاری کنسرت سالن میلاد تهران، سال ۱۳۸۲، جهت مساعدت به مردم زلزله زده بم
- پیشکش کردن چندین ساز حرفه ای به هنروران بم
- هدیه کردن تمام عایدی سال ۱۳۹۲ به خسارت دیدگان پیرانشهر، شین‌آباد، جذامی ها و بیماران تهیدست سرطانی ایران
- انتشار و پیشکش آهنگ برگریزان، سال ۱۳۹۶، به مردم زلزله زده کرمانشاه
- برگزاری کنسرت سالن وزارت کشور به همراه گروه کامکارها، سال ۱۳۹۶، جهت مساعدت به زلزله زدگان کرمانشاه و احداث مدرسه در آنجا
- اجرای کنسرت در دانشگاه صنعتی شریف و برخی سالن های دیگر، سال ۱۳۹۸، جهت مساعدت به سیل زدگان استان های گلستان، خوزستان و لرستان
- انتشار و تقدیم آهنگ جان جانم به حادثه دیدگان سقوط هواپیمای اوکراینی در بهمن ماه سال ۱۳۹۸
- و …
آلبوم های شهرام ناظری
- چاووش ۲، انتشار در سال ۱۳۵۷
- چاووش ۳، انتشار در سال ۱۳۵۷
- چاووش ۴، انتشار در سال ۱۳۵۷
- چاووش ۷، انتشار در سال ۱۳۵۸
- چاووش ۸، انتشار در سال ۱۳۵۷–۵۹
- مثنوی موسی و شبان، انتشار در سال ۱۳۵۸
- صدای سخن عشق، انتشار در سال ۱۳۵۸
- باد صبا می آید، انتشار در سال ۱۳۶۰
- بشنو از نی، انتشار در سال ۱۳۶۰
- گل صد برگ، انتشار در سال ۱۳۶۰
- لاله بهار، انتشار در سال ۱۳۶۰
- نوروز، انتشار در سال ۱۳۶۲
- بنمای رخ، انتشار در سال ۱۳۶۳
- یادگار دوست، انتشار در سال ۱۳۶۳
- بهاران آبیدر، انتشار در سال ۱۳۶۴
- کیش مهر، انتشار در سال ۱۳۶۵
- بی قرار، انتشار در سال ۱۳۶۶
- زمستان، انتشار در سال ۱۳۶۶
- در گلستانه، انتشار در سال ۱۳۶۶
- شورانگیز، انتشار در سال ۱۳۶۷
- ساقی نامه ۱، انتشار در سال ۱۳۶۷
- ساقی نامه ۲، انتشار در سال ۱۳۶۷
- آتشی در نیستان، انتشار در سال ۱۳۶۷
- سخن تازه، انتشار در سال ۱۳۶۷
- دل شیدا، انتشار در سال ۱۳۶۷
- کنسرت اساتید موسیقی ایران، انتشار در سال ۱۳۶۸
- کنسرتی دیگر، انتشار در سال ۱۳۶۸
- لیلی و مجنون، انتشار در سال ۱۳۶۸
- چشم به راه اردیبهشت، انتشار در سال ۱۳۷۰
- مهتاب رو، انتشار در سال ۱۳۷۱
- حیرانی، انتشار در سال ۱۳۷۵
- کنسرت کامکارها ۷۶، انتشار در سال ۱۳۷۶
- ساز نو آواز نو، انتشار در سال ۱۳۷۷
- کنسرت ۷۷، انتشار در سال ۱۳۷۷
- سفر به دیگر سو، انتشار در سال ۱۳۷۷
- آواز اساطیر، انتشار در سال ۱۳۷۹
- غم زیبا، انتشار در سال ۱۳۸۲
- لولیان، انتشار در سال ۱۳۸۴
- بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان ۲، انتشار در سال زمستان ۱۳۸۵
- مولویه (شور رومی)، انتشار در سال ۱۳۸۶
- سفر عسرت، انتشار در سال ۱۳۸۸
- امیرکبیر، انتشار در سال ۱۳۹۰
- کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان، انتشار در سال ۱۳۹۰
- بعد یازدهم، انتشار در سال ۱۳۹۲
- درفش کاویانی، کاوه آهنگر، انتشار در سال ۱۳۹۳
- رقصانه، انتشار در سال ۱۳۹۴
- و …
افتخارات شهرام ناظری
- اخذ جایزهٔ «کونکورز» موسیقی فولکلور در سال ۱۹۷۵
- اخذ جایزهٔ «بهترین موسیقی عرفانی جهان» در جشنوارهٔ فاس مراکش در سال ۱۹۹۷
- اخذ جایزه ویژه شهر ارواین ایالت کالیفرنیا برای گسترش پیام معنوی مولانا و صلح از طریق زبان موسیقی در سال ۲۰۰۶
- اخذ نشان «لژیون دونور» از سوی دولت فرانسه در سال ۲۰۰۷
- اخذ نشان «شوالیه ادب و هنر» از سوی دولت فرانسه در سال ۲۰۰۷
- اخذ عنوان هنرمند برتر آسیا از طرف مجمع آسیاسوسایتی ۲۰۰۷
- اخذ جایزهٔ «اسطورهٔ زنده» از دانشگاه یوسی‌اِل‌اِی
- اخذ نشان طلایی سماع بارگاه مولانا از دست اسین چلبی نواده مولانا در سال ۱۳۸۶ در شهر قونیه ترکیه و انتخاب به عنوان رئیس افتخاری مرکز مولانا پژوهی دانشگاه سلجوق در ایران
- اخذ کلید طلایی شهر خوی و مقبرهٔ شمس در جشنوارهٔ بین‌المللی شمس تبریزی در آبان ۱۳۸۶
- دریافت لوح سپاس از شهرداری شهر ایرواین کالیفرنیا به پاس قدردانی از تلاش‌های شهرام ناظری در ترویج پیام معنوی صلح در قالب موسیقی و شعرهای مولوی
- نام گذاری روز ۲۵ ماه فوریه سال ۲۰۰۶ به نام «شهرام ناظری»، توسط رئیس شواری شهر و شهردار سن دیه گو در حوزهٔ جغرافیایی سن دیه گوی ایالت کالیفرنیا. در مدت کوتاهی پس از این نامگذاری، کنگرهٔ آمریکا نیز با اهدای لوح سپاس از وی تقدیر نمود.
- دریافت تقدیرنامه از سوی دانشگاه هاروارد به دلیل نقش مؤثر ناظری در معرفی مولوی به دنیای غرب و نوآوری در موسیقی ایرانی و جذب مخاطبان غربی
