گرچه زندگی بشر از زمان صنعتی شدن بهبود یافته اما هیچ چیز خوبی بدون پیامد و عواقب نیست. انسان یاد گرفته است که از مواد طبیعی و معدنی اطراف خود بهترین استفاده را ببرد اما فراموش کرد که مصرف بیش از اندازه منابع طبیعی عواقب سنگینی در پی دارد.
یکی از مهمترین گازهای بی‌اثر موجود در طبیعت، گاز متان است که برخلاف نام خود، کاملاً هم بدون تاثیر نیست و میتواند شرایط اقلیمی را تغییر دهد در این مقاله، می‌خواهیم به ابعاد مختلف اثرات متان بر تغییرات اقلیمی بپردازیم و اطلاعات شما را در این زمینه، بالا ببریم. اگر کنجکاو شده‌اید پس قطعا باید به اسکرول کردن این متن دهید.
گاز متان چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم در مورد اثرات متان بر تغییرات اقلیمی صحبت کنیم، باید به خوبی این گاز را بشناسیم. متان نوعی گاز طبیعی است که یکی از اصلی‌ترین منابع سوخت در کشورهای مختلف به حساب می‌آید. گرچه بخش زیادی از نیاز انسان به انرژی از طریق این گاز تامین می‌شود اما نباید فراموش کرد که گاز متان به شدت اشتعال پذیر است و گاهی میتواند منجر به انفجار شود و خسارت‌های فراوانی به بار اورد.
گاز متان به شکل طبیعی در اتمسفر یافت می‌شود و تا همین حد از آن، بی‌ضرر است اما زمانیکه مقدار گاز متان موجود در هوا بیشتر شود، خطرات خاص خود را برای اقلیم، بدن انسان و موجودات زنده در پی خواهد داشت.
اگر این سوال برای شما پیش آمده که گازهای بی اثر کدامند؟ باید بگوییم که قطعاً گاز متان جزوی از آن ها نیست. گازهای بی‌اثر یا نجیب، گازهایی هستند که در واکنش‌های شیمیایی دخیل نمی‌شوند. این در حالیست که گاز متان میتواند به شدت واکنش پذیر باشد.
چرا متان، دمای هوا را گرم می کند؟
سوال رایجی که در مورد گاز متان وجود دارد، این است که با چه ساز و کاری این گاز موفق به افزایش دمای کره زمین می‌شود؟ این گاز نیز مانند بسیاری از گازهای دیگر، اثر گلخانه‌ای دارد. به این معنا که انرژی خورشید را جذب کرده و در اتمسفر به دام می‌اندازد. به این ترتیب، در نقاطی که گاز متان زیاد است، دمای هوا هم گرم‌تر می‌شود.
از آن‌جایی که بخش زیادی از گاز متان موجود در کره زمین، به دلیل وجود باکتری‌های تجزیه کننده در معده گاوها پدید می‌آید، تازه می‌فهمیم که چرا بسیاری از فعالان محیط زیست با پرورش و کشتار بی‌رویه دام، مخالفت می‌کنند.
مضرات گاز متان
گفتیم که اثر گلخانه‌ای گاز متان، یکی از اصلی‌ترین مضراتی است که میتواند برای طبیعت و اقلیم جغرافیایی داشته باشد. در واقع، با افزایش گاز متان موجود در کره زمین، یخچال‌های طبیعی به تدریج آب می‌شوند و به طور کلی، آب و هوای کره زمین تغییر خواهد کرد. بعید نیست که در طی سده‌های آتی، زمین جای مناسبی برای زندگی نباشد.
نکته جالب توجه اینجاست که گاز کربن، بدترین گاز گلخانه‌ای است اما در برابر اثرات گرمایشی متان ناچار به سپر انداختن می‌باشد. گاز متان، ۲۵ برابر بیش از گاز کربن قادر به حبس انرژی گرمایی خورشید در اتمسفر است. به همین دلیل در رابطه با مصرف آن، احتیاط بیشتری باید داشت. اکثر مواقع از این گاز برای تولید کودهای شیمیایی، پالایش پتروشیمی، تولید پلاستیک و سوخت کارخانه‌ها استفاده می‌شود.
مهمترین منابع تولید گاز متان شامل موارد زیر است:
- محل دفن زباله و سیستم مدیریت پسماند
- باکتری‌های موجود در معده حیوانات دامی و اهلی
- گسترش صنعت و فناوری‌های مدرن
- کشاورزی به روش‌های غیراصولی
در ادامه برخی دیگر از مضرات گاز متان را در ادامه برشمرده‌ایم:
- افزایش دمای کره زمین
- از بین رفتن بسیاری از موجودات زنده به دلیل گرم شدن زمین
- تبخیر شدن چشمه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی
- افزایش باکتری‌های ناشی از تجزیه مواد زائد
بدترین نکته اینجاست که اثرات متان بر اقلیم به سادگی قابل بازگشت نیست و نیازمند زمان بسیار زیادی است تا آن منطقه جغرافیایی به حالت اول خود برگردد. به همین دلیل است که بسیاری از فعالان محیط زیست، حساسیت زیادی روی گازهای گلخانه‌ای از خود نشان می‌دهند و دولت‌های زیادی را با خود همراه کرده‌اند تا به نحوی، این مشکل را برطرف نمایند.
کاربرد گاز متان
در کنار تمام مضراتی که گاز متان دارد، نمی‌توان از کاربردهای فراوان آن گذشت. از زمانیکه اثرات مثبت و موثر گاز متان کشف شد، در صنایع و حوزه‌های مختلف به کار گرفته می‌شود. یکی از مهمترین کاربردهای گاز متان، استفاده از آن به عنوان گاز شهری است در کنار این کاربرد، برخی دیگر از مصارف این گاز را برشمرده‌ایم:
- سوخت خودروهای دوگانه سوز(CNG)
- به عنوان سوخت نیروگاه‌های برق کاربرد دارد.
- در موشک‌ها و راکت‌ها از متان تصفیه شده به عنوان سوخت استفاده می‌شود.
- تهیه و تولید حشره‌کش
- سنتز مواد شیمیایی مانند استیک اسید و استیلن
- تولید متانول‌های آزمایشگاهی
- از گاز متان برای تولید انرژی در صنایع مختلف استفاده می‌شود.
- تولید کودهای شیمیایی کشاورزی
- تهیه و تولید آمونیاک
- از متان با خلوص بالا برای دستگاه‌های آنالیزی مانند فلورسانس اشعه ایکس استفاده می‌شود.
به طور کلی، گاز متان به قدری کاربرد دارد که نتوان به سادگی مصرف آن را کنار گذاشت اما به هر جهت، باید مصرف آن بهینه شده و از اثرات مخرب این گاز بر شرایط اقلیمی جلوگیری شود.
اثرات گاز متان روی بدن انسان
در کنار تغییرات اقلیمی که گاهاً گاز متان باعث آن می‌شود، نباید از اثرات آن روی بدن انسان غافل شد. در صورتی که انسان در معرض تنفس بیش از حد متان قرار گیرد، دچار مسمومیت و خفگی خواهد شد.
همچنین در صورتی که گاز متان از حالت پرفشار خود خارج شود، میتواند دما را تا سطح یخ‌زدگی پایین آورده و به بدن آسیب بزند. بنابراین به هنگام کار با گاز متان، نکات ایمنی را رعایت کنید و در صورت مشاهده علائم مسمومیت با گاز متان، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
سخن آخر
در نهایت باید بگوییم که اثرات متان بر تغییرات اقلیمی در دهه‌های اخیر بیشتر شده و بسیاری از دوستداران محیط زیست را نگران کرده است. گازهای گلخانه‌ای می‌توانند زمین را که خانه اول ماست به جایی غیرقابل زیست تبدیل کنند. بنابراین وقتی از اثرات متان، کربن و بسیاری دیگر از گازهای گلخانه‌ای صحبت می‌کنیم، به هیچ‌وجه نباید آن را یک موضوع ساده در نظر گرفت.
آیا شما هم نگران محیط زیست خود هستید؟ شما چگونه سهم خود را در برابر محیط زیست ادا می‌کنید؟!
