بهترین کتاب داستان کوتاه ایرانی کدام است؟
گونه ها و ژانرهای مختلفی از داستان ها وجود دارند که هر کدام طرفداران خود را دارند، اما افزایش ضرب آهنگ زندگی و نبود فرصت کافی برای مطالعه داستان های طولانی باعث شده است تا بخش زیادی از طرفداران داستان به سمت داستان های کوتاه خواندنی گرایش پیدا کنند.
ژانرها و گونه های مختلف و متنوعی از انواع کتاب های ادبی و داستان ها وجود دارد که هر کدام طرفداران خاص خود را دارد.
با این همه مشغله های روزافزون امروزی باعث شده اند تا کمتر کسی زمان مطالعه کتاب های داستانی بزرگ و قطور را داشته باشد، اما داستان های کوتاه خواندنی با متن های کوتاه و ضرب آهنگ سریع جایگزین مناسبی برای این مشکل هستند.
در حقیقت مزیت های این دست از داستان ها، مانند اطمینان از داشتن فرصت کافی برای مطالعه تمام متن، کارکرد مناسب برای شناخت نویسندگان جدید و همچنین راهکاری برای تشویق مردم به مطالعه سبب شده است تا این گونه از داستان ها محبوبیت زیادی پیداکنند.
به همین دلیل دراین مقاله قصد داریم تا با معرفی مجموعه ای دهگانه از بهترین و شناخته شده ترین کتاب های دارای داستان کوتاه ایرانی، اطلاعات ارزشمند و مفیدی در این ارتباط را در اختیار علاقه مندان قرار دهیم.
۱۰. عزاداران بیل
فیلم گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی یکی از فیلم های کلاسیک تاریخ سینمای ایران به حساب می آید، اما نکته ای که شاید خیلی ها از آن اطلاع نداشته باشند این است که این فیلم بر اساس چهارمین داستان از مجموعه داستان های کوتاه عزاداران بیل ساخته شده است.
این مجموعه زیبا به قلم نویسنده مشهوری به نام غلامحسین ساعدی نوشته شده که به دلیل حرفه پزشکی خود، با طیف های مختلفی از جامعه به خصوص قشر متوسط در ارتباط بود و آنها را خوب می شناخت.
ساعدی در مجوعه عزاداران بیل، که کتابی مشتمل بر ۸ داستان کوتاه مختلف است، داستان هایی با تم اجتماعی به خواننده عرضه کرد که همگی به نوعی با موضوع مرگ در ارتباط هستند.
نکته جالب در مورد این مجموعه این است که تمام داستان های آن در روستایی جنوبی به نام بیل می گذرد.
علاوه بر این شخصیت های تمام این داستان ها هم مجموعه ای مشترک از ساکنان این روستا هستند که هم دچار فقر فرهنگی و هم فقر پولی هستند.
این کتاب که به شیوه نگارشی دانای کل به رشته تحریر درآمده است اولین بار در سال ۱۳۴۳ منتشر شد.
نکته ای مهمی که درباره این مجموعه باید به آن اشاره کرد این است که به اعتقاد بسیاری از منتقدان، این کتاب با الهام گیری از اثر مشهور ادگار آلن پو به نام نقاب مرگ سرخ، نوشته شده است.
گفتنی است که ساعدی در سال ۱۳۶۴ در فرانسه درگذشت و در قبرستان مشهور پرلاشز در فاصله ای اندک از صادق هدایت دفن شد.
۹. دو دنیا
یک کتاب داستان کوتاه دیگر که در این مقاله حتما باید به آن بپردازیم، کتاب دو دنیا به قلم گلی ترقی است که در سال ۱۳۸۱ به چاپ رسید.
خانم ترقی، فرزند وکیلی معروف به نام لطف الله ترقی و از خانواده ای ثروتمند و دارا بود که سالیان متمادی و حتی بعد از مهاجرت به فرانسه هم دست از نوشتن برنداشت.
گفتنی است کتاب دو دنیا که دربردارنده هفت داستان مختلف، از جمله خانم ها، اولین روز، آن سوی دیوار و چهار اثر دیگر است، از نگاه یک دختر بچه کوچک اما شاد و شیطان روایت شده است.
نکته مهم درباره این اثر که توانسته جوایز زیادی را هم برنده شود این است که این اثر ادامه ای بر کتاب خاطره های پراکنده به قلم خانم ترقی است.
۸. بوی قیر داغ
کتاب بوی قیر داغ هم اثری خواندنی از علی اکبر حیدری است که نشر روزنه آن را در سال ۱۳۹۳ منتشر کرد.
این کتاب زیبا که پرفروشترین کتاب اصفهان در حوزه ادبیات داستانی هم شد، شامل ۱۲ داستان کوتاه مختلف است.
در مورد نام گذاری این اثر هم باید گفت که به اعتقاد حیدری، تک تک داستان های این کتاب حس استشمام بوی قیر داغ را به خواننده القا می کنند.
مجموعه داستان های منتشر شده در این کتاب به صورت کلی به موضوع تاثیر اتفاقات گذشته بر زمان حال زندگی می پردازد.
به اعتقاد منتقدانی مانند امیرحسین یزدان بد، حیدری در این کتاب با به کارگیری توامان دو شیوه داستان نویسی دید نمایشی سینمایی و دید دانای کل، حس درون کاوانه ای را به داستان های خود بخشیده است.
۷. عشق روی پیاده رو
کتاب دیگری که در این معرفی از بهترین داستان های کوتاه ایرانی به آن می پردازیم، کتاب عشق روی پیاده رو به قلم مصطفی مستور است.
مستور از جمله نویسندگان مشهور و شناخته شده ای است که بیشتر آثار او توانسته اند از جمله کتاب های پرفروش معاصر باشند.
مجموعه حاضر شامل ۱۲ داستان کوتاه است که توسط نشر چشمه در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.
نکته مهم درباره این مجموعه که بعضی از داستان های آن با الهام از کودکی نویسنده نوشته شده اند این است که تلاش دارد تا از نگاه خاص و حتی جدیدی به موضوع عشق و ماهیت آن بپردازد.
از جمله داستان های موجود در این مجموعه می توان به عناوینی مانند آرزو، زلزله، عشق روی پیاده رو و آن مرد داس دارد، اشاره کرد.
۶. مردی که گورش گم شد
کتاب مردی که گورش گم شد هم با وجود آنکه نخستین اثر حافظ خیاوی به شمار می آید، باید در این فهرست دهگانه گنجانده شود.
این کتاب که توسط نشر چشمه و در سال ۱۳۸۶ به چاپ رسید، توانست در سال ۱۳۸۷ جایزه ادبی روزی روزگاری را به خود اختصاص دهد.
نویسنده در این مجموعه که شامل ۷ داستان مختلف است، از سبک خاطره گویی استفاده کرده و تلاش نموده تا رنگ و بوی محلی را رعایت کند.
سه داستان نخست این مجموعه بازگویی چالش های یک نوجوان روستایی در قبال باورهای دینی است.
چهار داستان دیگر مجموعه هم هر کدام به نحوی تلاش دارند تا به موضوع مرگ بپردازند، تا آنجا که در یکی از این داستان ها، راوی داستان فرد مرده ای است که از درون قبر داستان را روایت می کند.
۵. راننده تاکسی
از دیگر داستان های کوتاه خواندنی این فهرست دهگانه باید به کتاب راننده تاکسی به قلم محمود فرجامی اشاره کنیم.
فرجامی که بیشتر به دلیل ترجمه کتاب بی شعوری شناخته می شود، به عنوان نویسنده و طنزپرداز و نویسنده هم فعالیت داشته و از جمله بنیان گذاران انجمن جهانی طنز فارسی به شمار می آید.
این کتاب که نخست قرار بود تا در قالب یک نمایشنامه طنز نگاشته شود، بعد از توصیه های چند تن از طنزپردازان، در سال ۱۳۸۸ در قالب مجموعه ای ۱۸ تایی از داستان های کوتاه و توسط نشر نی به چاپ رسید.
گفتنی است که داستان های این مجموعه به موضوعات مختلفی مانند عادات جاری و روزمره مردم ایران، مسئله زود قضاوت کردن دیگران و یا زودباوری پرداخته اند.
۴. قصه های بهرنگ
شاید یکی از کتاب هایی که حتما در فهرست دهگانه بهترین های کتاب داستان کوتاه باید به آن پرداخت، کتاب قصه های بهرنگ به قلم صمد بهرنگ است.
این شاعر، داستان نویس، پژوهشگر و مترجم معروف در سال ۱۳۱۸ و در خانواده ای نسبتا تهیدست در تبریز به دنیا آمد و بنابراین درک کاملا خوبی از دهک های پایین تر جامعه داشت.
بهرنگ که مخاطبان خود را بیشتر از گروه سنی کودک و نوجوان انتخاب می کرد، تلاش داشت از طریق شخصیت های خود حس امید، شجاعت و دلخوشی های کوچک را به کودکان منتقل کند.
گفتنی است که بیشتر داستان های نگارش شده توسط بهرنگ، توسط کانون پرورش فکری کودکان ونوجوان منتشر شده اند.
۳. قلب نارنجی فرشته
از دیگر داستان های کوتاه خواندنی، باید به کتاب قلب نارنجی فرشته اشاره کنیم که نشر چشمه آن را در سال ۱۳۹۶ به عنوان اثر نخست مرتضی برزگر به چاپ رساند.
این نویسنده جوان و متولد سال ۱۳۶۰ در این اثر تلاش کرده تا به موضوعاتی مانند کودکی، انتقام و مرگ ناگهانی بپردازد.
از مهمترین نکات این مجموعه که باعث شد تا این کتاب بتواند جوایز زیادی را به خود اختصاص دهد، ملموس و مشهمود بودن موضوعات آن برای عامه مردم است.
۲. میدان ونک یازده و پنج دقیقه
از جمله نویسندگانی که در این فهرست دهگانه باید حداقل از یکی از آثار او نام برد، سیامک گلشیری، فرزند توانای احمد گلشیری است که به خوبی توانست راه پدر و عموی خود را ادامه دهد.
کتاب میدان ونک یازده و پنج دقیقه هم همان کتابی است که قرعه این فهرست به نام آن خورده است.
کتاب میدان ونک، مجموعه ای مشتمل بر ۱۸ داستان مختلف است که به موضوعات مختلفی مانند کودکان، روابط زناشویی، تنهایی آدم ها و موارد مشابه پرداخته اند.
نکته مهم این کتاب، توانایی نویسنده در واکاوی و تحلیل شخصیت درونی قهرمان داستان ها در موقعیت های ساده ای مانند ترافیک خیابان ها است.
۱. آدم ها
آخرین کتای که در این فهرست دهگانه از کتاب های داستان کوتاه ایرانی به آن می پردازیم، کتاب آدم ها به قلم احمد غلامی است.
غلامی که در کنار نویسندگی، روزنامه نگار هم هست و حتی سابقه سردبیری روزنامه شرق را هم در کارنامه خود دارد، این کتاب را که شامل ۶۳ داستان کوتاه مختلف است را به کمک نشر ثالث منتشر کرد.
البته ذکر این نکته ضروری است که داستان های این مجموعه نخست در قالب پاورقی در روزنامه اعتماد چاپ شده بودند و پس از آن در قالب یک کتاب به بازار عرضه شدند.
نکته مهم درباره این مجموعه که داستان های آن به موضوعات مختلفی مانند جنگ پرداخته اند این است که به اعتقاد تعدادی از منتقدان، این کتاب نوعی آلبوم یادآوری خاطرات برای نویسنده هم هست.
